Vitamine B6 (Pyridoxines)

Bij vitamine B6 moeten we niet denken aan één stof, maar aan een groep van stoffen met dezelfde werking. Deze groep stoffen kennen we onder de naam pyridoxines. In voedingsmiddelen komen drie stoffen voor met vitamine B6-werking; pyridoxine, pyridoxaal en pyridoxamine. Al in 1934 werd vastgesteld dat een tekort aan vitamine B6 haaruitval en ontstekingen bij ratten veroorzaakten. Pas in de vijftiger jaren werd in Amerika voor het eerst het belang van vitamine B6 voor de mens ontdekt toen bij zuigelingen die gesteriliseerde melkvoeding kregen op epilepsiegelijkende aanvallen (stuiptrekkingen) werden geconstateerd. Door het sterilisatieproces wordt het grootste gedeelte van de aanwezige vitamine B6 vernietigd. Afhankelijk van het sterilisatieproces kunnen de verliezen van vitamine B6 oplopen tot 50 %. Pyridoxines zijn naast hittegevoelig ook gevoelig voor licht en goed in water oplosbaar.

Structuurformules van drie pyridoxines met vitamine B6-werking.

Vitamine B6 en ons lichaam

Vitamine B6 is één van de belangrijkste B-vitamines en betrokken bij het goed functioneren van meer dan 60 verschillende enzymen. Vitamine B6 speelt een vitale rol bij de deling van alle cellen.

Functies vitamine B6

• Vitamine B6 functioneert als co-enzym bij alle processen die in het lichaam betrokken zijn bij de opbouw van lichaamseiwitten uit aminozuren, vooral de eiwitten waaruit de neurotransmitters in de hersenen zijn opgebouwd zoals serotonine, dopamine en melatonine.
• Vitamine B6 is belangrijk voor een gezonde zwangerschap. Voor een gezonde groei van het ongeboren kind moeten veel eiwitten worden aangemaakt.
• Vitamine B6 speelt een rol bij de aanmaak van de rode bloedlichaampjes.
• Vitamine B6 is betrokken bij de omzetting van het aminozuur tryptofaan in vitamine B3.
• Vitamine B6 vervult een rol bij de koolhydraatstofwisseling (energiestofwisseling) in de cellen door glycogeen af te breken waarbij energie vrijkomt.
• Vitamine B6 is belangrijk voor een goed functioneren van het immuunsysteem (weerstand tegen ziekten) en zorgt voor een goede balans in de hormoonhuishouding.

Samenvattend kan worden gezegd dat vitamine B6 een belangrijke rol speelt in alle weefsels waar sprake is van een snelle opbouw en/of afbraak van cellen, zoals bij zwangerschap, de huid, rode bloedcellen en slijmvlies.

Vitamine B6 wordt via de darm opgenomen in het bloed en afgegeven aan het lichaamsweefsel. Sommige pyridoxines met vitamine B6-werking moeten eerst in de lever worden omgezet in de enzymatisch werkzame stof pyridoxine-5-fosfaat. Het lichaam kan een kleine reserve van deze stof opbouwen gebonden aan het eiwit albumine in het bloedplasma. Het teveel aan vitamine B6 wordt uitgescheiden via de urine.

Tekorten, hoewel zelden waargenomen, karakteriseren zich in lusteloosheid, depressiviteit, stuiptrekkingen (voornamelijk bij kinderen), bloedarmoede, aantasting van het centrale zenuwstelsel en huidafwijkingen, zoals roodschilferende ontstekingen rondom en in de mond, de neus en ogen.

Vooral de groep van zwangere vrouwen en ouderen loopt een verhoogd risico. Een ander gevaar schuilt in het feit dat veel medicijnen, maar ook voedseladditieven (bijv. de gele kleurstof tartrazine, E102), stoffen bevatten die voor vitamine B6 als antivitamine werken en de vitamine onwerkzaam maken. Anticonceptiemiddelen die veel oestrogeen bevatten, het medicijn ioniazide tegen tuberculose, dopamine, diverse kleurstoffen, de smaakstof glutaminezuur en alcohol zouden alle een vitamine B6 tekort in de hand werken. Ook een extreem hoge eiwitconsumptie door bijvoorbeeld krachtsporters, brengt een verhoogd risico met zich mee. Ook het slikken van extra vitamine B6 om deze tekorten aan te vullen is niet zonder risico. Vitamine B6 is een van de weinig in water oplosbare vitamines waaraan toxische eigenschappen worden toegeschreven als de vitamine in grote hoeveelheden over een lange periode wordt geslikt. Een hoeveelheid van 50 tot 100 mg vitamine B6 per dag wordt algemeen als veilig beschouwd. Hogere doses van 200 tot 500 mg per dag kunnen resulteren in tinteling van de voeten, verlies aan controle over de spieren (stuiptrekkingen) en zelfs afbraak van zenuwweefsel.

Vitamine B6 en onze voeding

De behoefte aan vitamine B6 is afhankelijk van de hoeveelheid eiwit die via de voeding wordt opgenomen. Vitamine B6 speelt een belangrijke rol bij de afbraak van tryptofaan dat wil zeggen hoe meer eiwit met de voeding wordt ingenomen hoe meer tryptofaan er wordt ingenomen en dus des te meer vitamine B6 nodig is om dit af te breken. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) vitamine B6 voor volwassenen is 1,5 mg per dag.

Vitamine B6 komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten. Rijk aan vitamine B6 zijn de dierlijke producten vlees, lever, vis en ei. Melkproducten bevatten minder vitamine B6. Goede plantaardige bronnen zijn peulvruchten, zaden, noten, aardappelen en volkoren graanproducten. Groente en fruit bevatten minder vitamine B6. Veel vitamine B6 gaat verloren bij de bereiding. Koken of braden veroorzaakt een verlies van 30 tot 50 %. Door de goede oplosbaarheid in water wordt bij traditioneel koken ook nog eens een groot gedeelte met het kookvocht weggespoeld. Onder invloed van licht wordt vitamine B6 afgebroken. Hiermee moet men rekening houden bij het bewaren van melk en vruchtendranken verpakt in blanke flessen. Deze moet men in het donker bewaren.